Ngoài thông điệp chính là về bảo vệ môi trường, tôi còn thấy bộ phim còn mang một màu sắc của Tâm Linh với những thông điệp rất tinh tế, mặc dù kịch bản gốc lẫn chuyển thể không được đánh giá cao tại Oscar 2010 vừa rồi, nhưng tôi thấy Avatar còn hay hơn và nhân văn hơn nhiều so với bộ phim đoạt giải "The Hurt Locker", dù sao thì đó cũng là chuyện của TG, quay về thôi.. Sau đây là vài thông điệp mà tôi cảm nhận được:
1- "Chết" chỉ là hết đối với thể xác, và là một khởi đầu mới cho Linh hồn.
Ở cảnh cuối, Jake đã "chết" nhưng Linh hồn (hay "Hệ điều hành") của anh đã được "cài" vào thân xác khác của người Navi vĩnh viễn nhờ vào cây thần chứ ko cần máy móc thiết bị gì nữa. Rõ ràng là anh sẽ rất sung sướng và rất vui lòng để thay "cái áo" cũ kỹ và tật nguyền đó. Câu hỏi đặt ra là vậy khi ng Navi chết họ về đâu ?! Họ có dùng kỹ thuật này để chuyển đổi linh hồn của 2 thân Navi với nhau không ?! hay một thân Navi có thể được "cài" nhiều "hệ điều hành" như ta thấy một số trường hợp bệnh "đa nhân cách" trên thế giới ?! Những câu hỏi này dẩn đến thông điệp thứ hai.
2- Linh hồn là một thực thể riêng biệt và có thể tách rời khỏi thể xác.
Hay nói vui Linh hồn chính là "Hệ điều hành" (HĐH) của máy tinh, phần cứng chỉ là đống sắt vụn nếu ko có HĐH hay ngược lại, HĐH cũng chỉ là sản phẩm của tưởng tượng nếu ko có phần cứng. Vậy Linh hồn có thực sự tồn tại riêng biệt không? Rõ ràng các nhà khoa học trong phim đã làm được việc đó, họ đã tách linh hồn của Jake ra khỏi thân xác anh để vào thân xác ng Navi và ngược lại. Như vậy có thể suy ra xa hơn, một ngày nào đó có thể khoa học cũng sẽ "lưu lại" được linh hồn khi thể xác già cỗi ko dùng được nữa, và nếu muốn có thể "áp" lại vào chính hình hài ng đó nhờ công nghệ nhân bản vô tính, vậy linh hồn là bất tử. Từ một và hai dẫn đến thông điệp thứ ba.
3- Khoa học chỉ là phát hiện lại chứ không phát minh cái mới.
Câu này quen lắm đây, không nhớ là đọc ở đâu câu này. Như ta thấy, cây thần đã làm công việc của chiếc hộp chuyển linh hồn rất dể dàng. Thực tế là các quy luật tự nhiên đã tồn tại đó rồi, chỉ chờ con người khám phá thôi. Những năm gần đây nước ta chứng kiến nhiều hiện tượng huyền bí, chữa bệnh bằng phép lạ, mà khoa học đang tìm cách giải thích. Trường hợp cụ Nguyễn Đức Cần là một thí dụ người thật việc thật, nhưng trước giải phóng cụ "được" ng ta gọi là "phù thủy", danh từ thay thế mỹ miều ngày nay ng ta gọi là "nhà ngoại cảm". Thực ra cái mà ta gọi là huyền bí không mâu thuẫn với quy luật tự nhiên, chỉ mâu thuẫn với những hiểu biết của chúng ta về quy luật tự nhiên mà thôi.
---------------------------------------------
Phần 2, xin mời bạn thư giãn môt tí, ngã lưng suy ngẫm... trước khi cùng tôi tiếp tục giải mã thông điệp của bộ phim.
Trước hết ta hãy xem đoạn đối thoại ngắn sau, cảnh Jake-Navi cầu nguyện xin sự giúp đỡ tại Cây Linh Hồn (Tree of Souls) trước trận đánh sinh tử với Người Trời (Sky People).
Jake-Navi: I am probably just talking to a tree right now. But if you're there, I need to give you a heads-up. If Grace is with you, look into her memories. See the world we come from. There's no green there. They killed their Mother. And they're gonna do the same here. (4)
More Sky People are gonna come. They're gonna come like a rain that never ends. Unless we stop them. Look, you chose me for something. I will stand and fight. You know I will. But I need a little help here.
Naytiri: Our Great Mother does not take sides, Jake. She protects only the balance of life. (5)
Qua đoạn đối thoại ngắn này, tôi thấy có 3 thông điệp tiềm ẩn:
4. Người Navi chính là hình ảnh của chúng ta ngày xưa
Xem câu đối thoại này "There's no green there. They killed their Mother." làm mình nhớ đến phim WALL-E, bộ phim đoạt giải OSCAR 2007 thể loại hoạt hình, ở phim đó chúng ta lang thang trong vũ trụ trên 1 con tàu khổng lồ, ko nơi nương tựa, cũng là vì "There's no green on earth". Còn ở đây, Avatar, chúng ta đi xa hơn 1 bước là đi đánh chiếm một hành tinh khác đầy màu xanh như Pandora.
Xa hơn tí có thể hiểu hình ảnh của Pandora cũng chính là hình ảnh ngày xưa của hành tinh chúng ta, và một dạng người cao to rắn chắc như người Navi cũng có thể một trong những chủng tộc là tổ tiên của loài người. Như một công trình khoa học nghiêm túc của BS. nhãn khoa Ernest Muldashev, mà tôi đã có dịp đề cập tại đây, trong cuốn "Chúng ta thoát thai từ đâu", ông cho rằng con người đã xuất hiện nhờ sự cô đặc phần “hồn” dần dần. Cho đến nay, trên Trái đất đã tồn tại 5 chủng tộc (chúng ta thuộc chủng tộc thứ Năm, người Arian), chủng tộc sau xuất hiện trong lòng chủng tộc trước và dần dần thay thế nhau. Chủng tộc thứ Tư là người Atlan cao 3-5m, nền văn minh Atlan cũng đã được Platon đề cập trong một cuốn sách của mình và vẫn còn là một bí ẩn cho đến ngày nay. Sự mất tích đột ngột của người Atlan được cho là cách đây 11.000 cũng là một dấu hỏi lớn. Có một lý thuyết cho rằng trái đất đổi trục, lý thuyết khác thì cho rằng thiên thạch, hay sao chổi có thể là nguyên nhân, hay do một "Sky People" nào đó xâm chiếm... ?!
Bởi vậy mới đây, ông hoàng vật lý Stephen Hawking có lý khi nói rằng "Con người không nên liên lạc với sinh vật ngoài trái đất" bởi chúng ta có thể bị tuyệt chủng. "Nếu sinh vật lạ viếng thăm địa cầu, hậu quả có thể giống như khi Columbus tìm thấy châu Mỹ, nghĩa là đẩy thổ dân bản xứ vào thảm họa diệt vong" (Stephen Hawking)
5. Thiêng liêng hay Thần thánh không bênh vực ai cả
Our Great Mother does not take sides, Jake. She protects only the balance of life.
Người chỉ làm công việc của mình, cân bằng sinh thái, cân bằng cuộc sống, từ tất nhiên từ LIFE trong cụm "balance of life" ở đây ko phải chỉ con người thôi, mà có luôn cây cỏ động vật nữa. LIFE thì luôn có cái ác song hành với cái thiện, vì nếu ko có ác thì cái thiện làm sao thể hiện đây, và "Great Mother" - Đấng Sáng Tạo, không bênh vực ai cả, not take side. Đôi khi ta hay than thở "ở hiền sao mà chẳng gặp lành". Đó là các Vị thấy ai đó "hiền" quá đâm ra nhu nhược chẳng hạn, các Vị sẽ gửi đến chút sóng gió, vài người "dữ" đến để cân bằng âm-dương, để cho người "hiền" học tập vươn lên, thêm vào tí gia vị của 'dương tính', chứ âm quá (hiền quá) tất nhiên là không cân bằng rồi, phải không nào.
Sự cân bằng là tối quan trọng cho sự sống, và không phải ngẫu nhiên mà trái đất chúng ta cách mặt trời một khoảng cách vừa phải, ko quá nóng, ko quá lạnh để cho chúng ta có mặt. "Thượng đế không chơi trò xúc sắc" Einstein cũng đã từng nói như vậy.
6. Thông điệp về cầu nguyện
"Đừng trông cậy vào thần thánh mà hãy hành động trước đã". Nghe có vẻ cũ rích nhưng thực tế là vậy, ai cũng biết, nếu chỉ thành tâm cầu nguyện ko chưa đủ, mà phải hành động để hiện thực lý tưởng đó. Nếu Jake chỉ khoanh tay run đùi sau khi cầu nguyện, thì chắc chắn phép lạ sẽ ko xảy ra. Thiêng liêng, our Great Mother, chỉ giúp đỡ chúng ta khi chúng ta đã thực sự sức cùng lực kiệt.
Đến đây có một câu hỏi là: Tại sao Người gửi quân tiếp viện đến vào phút cuối mà ko phải ngay từ đầu có phải hạn chế con cái của Người (ng Navi) hy sinh ko? Câu trả lời, đó là bài học, đó là sự chọn lọc tự nhiên, Người muốn con cái của mình qua đó học được những bài học cho riêng mình, bài học về tinh thương đồng loại, bài học về tình đoàn kết dân tộc. Ta nhớ lại là trong phim, Jake đã cùng con Toruk Macto bay khắp Pandora để kêu gọi nhiều dân tộc khác nhau cùng đoàn kết tham chiến chống lại "Sky People". Và cuối cùng họ đã thành công. Bộ phim có một kết cục đẹp như mơ.
Bộ phim ắt hẳn còn nhiều thông điệp sâu sắc khác nữa, nhưng thôi ta tạm dừng ở đây vậy.. hãy để dành cho phần II của Avatar :)
Ở đây tôi xin miễn bàn về đúng-sai của vấn đề, mọi thứ đều tương đối cả. Những chủ đề này có thể google hằng hà trên internet, ở đây tôi chỉ muốn chia sẽ cảm nhận - suy nghĩ cá nhân mình về bộ phim, chứ ko có ý định đưa ra 'định luật' tổng quát gì lớn lao. Mỗi bộ phim đều ẩn chứa những thông điệp mà nhà làm phim, biên kịch, đạo diễn muốn gửi gắm đến người xem. 'A picture can say thousand words', huống chi đây là cả một bộ phim hoành tráng dài ~2.5 tiếng đồng hồ.Nam Mô A Di Đà Phật.
Phi Điệp
-------------------------------------------------------
Thông tin thêm về cách Avatar đã được xây dựng ntn. Bài này đăng trên TuanVietNam.net về sự liên hệ của phim Avatar và thiên văn.
..Trong bài về Avatar, nhà báo Frank Rose của tạp chí Wired viết: "James Cameron không chỉ ra tưởng tượng ra hành tinh Pandora, mà ông sáng tạo một công trình khoa học hết sức tỉ mỉ về một thế giới ngoài hành tinh được gọi là Pandorapedia".
"Công trình khoa học" Pandorapedia được James cùng đồng sự xây dựng hơn 10 năm, gồm 350 trang với rất nhiều mục lục và kiến tạo chi tiết về một thế giới trong mơ, sắp tới sẽ được phát hành thành sách và truyện tranh.
Trước khi Avatar được khởi quay, tất cả các diễn viên được phát một cuốn "tự điển" về ngôn ngữ Navi để làm quen với loại ngôn ngữ "thực tế chưa bao giờ tồn tại". Đồng thời, James cũng có một danh mục tên cho con người, động và thực vật tại Pandora bằng cả tiếng Latin và Navi. James còn mời Jodie Holt, chuyên gia thực vật học từ Trường Đại học California miêu tả chi tiết về hàng chục loại cây ông sáng tạo cho Pandora.
Jodie Holt làm việc trong năm tuần để tìm cách giải thích thuyết phục nhất về thảm thực vật Pandora với khả năng phát quang sinh học cũng như tạo ra từ tính. Đồng thời, cùng một chuyên gia vật lý học thiên thể, một giáo sư âm nhạc và một nhà khảo cổ, James tính toán mật độ khí quyển của Pandora và tạo ra một vùng từ trường, cùng một loại âm nhạc "ngoài hành tinh" riêng biệt của Pandora.
